Waar de traditionele Hollandse maaltijd bestaat uit aardappelen, vlees en groente, is dit in Japan rijst, misosoep en pickles. Friszure of zoute pickles - in Japan tsukemono genoemd - brengen de maaltijd in balans. Maar welke soorten zijn er en hoe worden ze gemaakt?
Alles over… Japanse whisky
For relaxing times, make it Suntory time! Sinds deze iconische filmscène – waarin Bill Murray een reclamefilmpje opneemt voor een whiskymerk, met onbegrijpelijke instructies van een driftig gebarende, Japans sprekende regisseur – kan Japanse whisky haast niet meer los gezien worden van de film Lost in Translation.
Na het verschijnen van deze film werd Suntory een wereldwijde rage. Nog steeds is meer dan de helft van de whisky die in Japan verkocht wordt, afkomstig van Suntory. Maar er is nog héél veel meer!
Korte geschiedenis van Japanse whisky
Het prille begin
Masataka Taketsuru (1894 – 1979) wordt beschouwd als de grondlegger van de Japanse whisky. Hij werd geboren in een geslacht van sake-makers. Op zijn 22e vertrok hij op verzoek van zijn werkgever naar Schotland, om daar de geheimen van het whisky-stoken te leren kennen. In 1920 keerde hij terug, met een hoop kennis én een Schotse vrouw. Dankzij dit begin wordt Japanse whisky zonder ‘e’ geschreven, net zoals in Schotland.
Teruggekomen was Taketsuru’s chef niet al te enthousiast over zijn bevindingen. Daarop ging hij aan de slag voor Shinjori Torii, de oprichter van Suntory. Samen openden ze in 1923 de eerste Japanse whisky-destilleerderij: Yamazaki. Binnen enkele jaren ontstond er onenigheid over de vraag of het oorspronkelijke recept in ere gehouden moest worden, of moest worden aangepast aan de Japanse smaak. Dit conflict zorgde ervoor dat Taketsuru en Torri ieder hun eigen weg insloegen. Taketsuru startte Nikka, Torii ging verder met Suntory.
De whisky boom
Tijdens de periode van economische groei na de Tweede Wereldoorlog werd whisky in rap tempo populairder. Het was een periode waarin Japan steeds meer open stond voor westerse ideeën en producten. Whisky werd een symbool voor de nieuwe welvaart, moderniteit en openheid van het land.
In de loop van de jaren zeventig werd whisky steeds meer een alledaagse drank. De verkoop kreeg een boost met de opkomst van sunakku, “snack bars”: goedkope kroegen waar je aan de bar een hapje kon eten en vermaakt werd door een hostess, vooral bezocht door de zwoegende salarymen. Op het hoogtepunt van de whisky boom, begin jaren tachtig, groeide de Japanse whiskymarkt zelfs tot een jaarlijks transport van 153 miljoen liter zuivere alcohol. Suntory Old werd een van de meest verkochte whisky’s ter wereld.
Japanse whisky in en uit een diep dal
In 1983 gooide de Japanse overheid de accijnzen op whisky omhoog. Dit zorgde voor een sterk dalende verkoop. Ook werden andere dranken populairder, zoals shochu (een gedistilleerde drank, die gemaakt wordt van rijst of zoete aardappel) en chuhai (mixdrankjes van shochu en frisdrank).
Het duurde ruim twintig jaar voor de whiskymarkt weer uit het dal kroop. Vanaf 2008 werd de drank weer langzaamaan populair, mede dankzij Suntory’s campagne voor highballs. Onder muzikale begeleiding van het bekende liedje Wisuki ga osuki desho (“You like whisky, don’t you?”) bliezen ze de whiskymarkt nieuw leven in.
En de winnaar is…
Al jaren op rij presenteert whisky-goeroe Jim Murray zijn ‘Whisky Bible’. Het is de Michelingids van de whisky, een echte autoriteit op dit gebied. Jaarlijks worden duizenden whisk(e)y’s van over de hele wereld getest. In 2014 zette Jim Murray de whiskywereld op zijn kop, door – voor het eerst in de geschiedenis! – een Japanse whisky uit te roepen tot beste whisky ter wereld: de Yamazaki Single Malt Sherry Cask 2013.
Dit jaar bestond het erepodium uit de VS, Ierland en Schotland. De beste Japanse whisky van 2018 is volgens Jim Murray de Nikka Coffey Malt Whisky. Deze malt whisky (gemaakt van gemoute gerst) wordt gedistilleerd in een Coffey Still, die normaal wordt gebruikt voor het distilleren van graanwhisky’s. De geur heeft tonen van perzik, banaan en peer. De smaak is robuust en kruidig, de afdronk zoet. Deze whisky is verrassend betaalbaar: voor rond de 45 euro heb je een fles!
De smaak van Japanse whisky
De smaak van whisky ontstaat door een samenspel van factoren: de ingrediënten, de weersomstandigheden en de vaten waarin de whisky rijpt.
De betere Japanse whisky’s staan bekend als elegant en subtiel. Door rijping in vaten van Japans eiken (mizunara), krijgt de whisky een wat zachter karakter. Kenners menen dat Japans eikenhout tonen afgeeft van specerijen en kruidnagel, peer en appel, vanille en honing, en bloemige tonen van bloesem. Japanse whisky heeft een minder graanachtige toets en beperkte rokerigheid.
Rare jongens, die Japanners
Veel whisky-drinkers zijn nogal conservatief als het aankomt op hun drankje: zo min mogelijk fratsen. Japanners doen niet zo moeilijk. Nu ben ik zelf geen hardcore whiskydrinker, dus bij mij kun je hier prima mee aankomen. Leuk zelfs!
Mizuwari (whisky-watermengsel)
Een Schot zal er misschien vol afschuw naar kijken, maar de Japanners zijn er dol op: mizuwari. Het is een mix die bestaat uit één deel whisky, twee delen water en ijsblokjes. De Japanners dronken hun shochu al eeuwen op deze manier. Het is verfrissend tijdens de hete, vochtige Japanse zomers. Het zorgde er ook voor dat whisky bij de maaltijd gedronken kon worden, omdat het ongeveer even sterk is als sake of wijn.
Het drankje wordt traditioneel gemaakt door een tumbler te koelen met ijsblokjes. Die gooi je weg, en vervolgens doe je nieuwe ijsklontjes in het glas. Dan gaat de whisky erbij. Voorzichtig roeren. Beetje bij beetje gaat het water erbij. Nogmaals voorzichtig mengen. Klaar!
Wil je toch wat sterkers? Bestel dan een twice up. Dit is twee delen whisky, één deel water.
Highball
Dit is de sprankelende variant op mizuwari, waarbij er bruisend mineraalwater wordt gebruikt in plaats van plat water. Kant-en-klaar te koop in blikjes, lekker makkelijk.
Oyuwari
De winterse variant van mizuwari, waarbij heet water wordt gebruikt om de whisky aan te lengen (1 deel whisky, 2 delen water).
IJsbal
Een perfect ronde ijsklont maken voor in de whisky, dat is door (Japanse) barmannen tot een kunst verheven. Een vierkante klomp ijs wordt met een klein pikhouweeltje, of een vlijmscherp mes, tot een perfect ronde bal gebikt die precies in een tumbler past. De ijsbal koelt de whisky, zonder hem te veel te verdunnen; omdat een bal een kleinere oppervlakte heeft dan een blok, smelt het ijs langzamer.
Wil je dit ook? Als je niet het risico wilt lopen om op de EHBO te belanden, zijn er online mallen te koop waardoor je simpelweg een ijsbol kunt invriezen.
Meer weten?
- Ga aan de slag met één van mijn Japanse recepten (of snuffel tussen mijn recepten uit andere Aziatische keukens).
- Lees meer over andere bijzondere Japanse producten: natto en tsukemono. Of neem lees meer over mijn favo Koreaanse alcohol: makgeolli.
- Bekijk de lijst met Japanse ingrediënten of ga shoppen bij de Koreaans-Japanse toko Kokoro in Den Haag.
- Lees mijn reis- & eetverhalen over Japan.
- Check het kookboek Ramen van Tove Nilsson.
Uitgelichte afbeelding: Cegoh via Pixabay.
Oude Suntory-reclame: sv1ambo via Flickr.
Whiskyvaten: Mikael Leppä via Flickr.
Suntory highball: W&J via Flickr.
Nikka reclame: Miki Yoshihito via Flickr.
